Bahçelievler’in coğrafi konumu
Bahçelievler ilçesi; İstanbul’un Avrupa yakasında 0-1 karayolunun (Eski E-5) kuzeyinde yer almaktadır. Batıda Küçükçekmece, güneyde Bakırköy, kuzeyde Bağcılar ve doğuda Güngören ilçeleriyle çevrilidir. İlçenin batısındaki sınırı Ayamama Deresi, doğusundaki sınırı ise Çırpıcı Deresi belirlemektedir. İlçe, denize doğru uzanan derelerin oluşturduğu vadi ve tepeler üzerinde yerleşmiştir. Batıdaki Ayamama Deresi arasında Yenibosna yerleşimi, Yenibosna Deresi ile Tavukçu Deresi arasında Kocasinan yerleşimi, Tavukçu Deresi ile doğudaki Çırpıcı Deresi arasında Bahçelievler yerleşimi yer almaktadır. İlçe toprakları 1674 hektarlık bir alanı kaplamaktadır. Tarihi yarımadaya ve Atatürk Hava Limanı’na olan yakınlığı nedeniyle gelişmeye çok uygun bir ilçedir.
1 Jeolojik Yapı
Bahçelievler sınırları esas itibariyle eosen ve miyosen dönemi çökelleri ile kaplıdır. Bölgenin kuzeyinden yaklaşık kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda uzanan doruk boyunca, paleozoik temel kayaçları yüzeyde görülmektedir.
Alan içerisinde en yaşlı birim Miyosenin tabanında yer alan Çukurçeşme Formasyonu’dur. Bunun üzerinde ise, Güngören, Bakırköy formasyonları yer alır. Dere yataklarında vadi genişliğince Kuvaterner yaşlı alüvyal çökeller vardır. Alüvyal çökeller özellikle Ayamama Deresinde kuzey-güney doğrultusunda vadinin doğu kesiminde bir taraça oluşturur. Benzer bir taraça Çırpıcı dere vadisinde de dar bir alan kaplamaktadır. En üstte ise belirli alanlarda güncel yapay dolgu malzemeleri tespit edilmiştir.
Çukurçeşme Formasyonu:
Bahçelievler alanının batı sınırını oluşturan Ayamama deresi alüvyonlarının doku dokunağından itibaren Ayamama Deresi boyunca yaklaşık 200-500 m genişliğinde bir alan ile Kocasinan deresinin ve ilçe sınırlarının kuzey kemsinde dar bir saha bu formasyon ile kaplıdır. Bu formasyonun en çok 20-30 m kadar olduğu tahmin edilmektedir. Çukurçeşme formasyonu esas itibariyle kırmızımsı sarı, açık kahverengi kil-silt ile tutturulmuş tane boyları ince kumdan çok kaba kuma, 5-10 cm çapında çakıl boyutuna kadar ulaşan taneli malzemeden ibarettir.
Güngören Formasyonu:
Bahçelievler sınırlarının büyük bir kesimi, Güngören Formasyonu ile kaplıdır. Genel olarak tepe düzlüklerinde yer alan Bakırköy Formasyonunun bittiği noktadan başlayıp, vadi yamaçları boyunca alüvyal çökellerine ait kesimlere kadar uzanır. Mavimsi açık yeşil, yeşilimsi gri-kahve, beyaz-kirli beyaz ve yer yer bej, az siltli yerel ince çakıllı ve siltli kum kanallı, ender olarak karbonatlı, silt-kum ve orta kesimlerinde bazen mactra fosili marn-killi kireçtaşı ince ara tabakalı, yer yer fisürlü, şişme basıncı yüksek, orta plastik, orta katı-katı killer hakim litolojiyi oluşturur. Güngören formasyonu, açılı uyumsuzlukla tabanındaki Çukurçeşme formasyonu üzerine gelmekte ve üst seviyelerine doğru artan karbonat içeriğine bağlı olarak kil ara seviyeli marnlarla giderek kireçtaşlarının baskın olduğu Bakırköy Formasyonuna uyumlu bir geçiş göstermektedir. Güngören formasyonunun kalınlığının 60-80 m arasında olduğu ve kalınlığının kuzeyden güneye artış gösterdiği tespit edilmiştir.
Bakırköy Formasyonu:
Kocasinan Merkez Mahallesi kuzeyinden başlayarak güneye Zafer Mahallesine doğru hat boyunca yer alan sırtlar ile Bahçelievler Mahallesinin büyük bir kesiminde Bakırköy Formasyonu yüzeyleşmektedir. Miyosen çökellerinin en üst düzeyi olan Bakırköy Formasyonunu, erime boşluklu kof, tebeşirimsi, sarımsı-beyaz, bazen yeşilimsi, killi kireçtaşı ile kil düzeyleri oluşturur. Bakırköy taşı, mactralı kireçtaşı veya küfeki taşı da denilmektedir. Bakırköy formasyonunun alan içindeki kalınlığı yaklaşık 25-30 m arasındadır. Formasyon genel olarak güney yönünde birkaç derece eğimli olup, tepeler ve sırtlar boyunca mostra vermektedir.
Alüvyon:
Ayamama (Halkalı), Kocasinan (Tavukçu) ve Çırpıcı vadilerinin tabanında Kuvaterner yaşlı alüvyal çökeller bulunmaktadır. Vadiler boyunca kuzeyden güneye doğru alüvyonların kalınlığı ve genişliği artmaktadır. Genel olarak kil, silt ve seyrek kumlu çakıl düzeylerden oluşur. Kalınlığı ortalama olarak 8-10 m kadardır.
Dolgu:
Bahçelievler sınırları içerisinde önemli sayılabilecek 3 bölgeye yapay dolgu alanları tespit edilmiştir. Ayamama vadisine yakın, eski Altınyıldız Fabrikası kuzeyinde, yaklaşık 50-70 dönüm kadar bir saha doğuda Efes Pilsen ve Ateş Tuğla Fabrikası arasında 40-50 dönüm kadar bir alan, Böbrek Hastanesi-Koza evleri ve Efes Pilsen fabrikasının güney kesimi arasında kalan 100 dönüm kadar olan saha farklı kalınlıklarda yapay dolgu ile kaplıdır. Değişken olmakla birlikte 7-8 m kadardır. Dolguyu oluşturan malzeme, bölgedeki hafriyat ve inşaat atıklarından oluşmaktadır.
Alüvyon ve dolgu alanları “önemli alanlar olarak ayrılırken, kalan diğer bölgeler (toplam alanın %95’i) “yerleşime uygun alanlar” dır.
2 Depremsellik:
Bölgede deprem riskini belirleyen jeolojik unsurların en önemlisi Kuzey Anadolu Fayı’nın Marmara denizi ve kuzeyinden geçen koludur. Marmara Denizi içindeki normal ve doğrultu atımlı faylar birlikte hareket etmelidir. Marmara bölgesindeki deprem aktivitesinin büyük bir bölümünün İstanbul’un doğu ve batı yakasının güneyinde yer aldığı görülmektedir.
Bahçelievler ve çevresi deprem riskinin hesaplanması için kullanılan yönteme göre yıllık maksimum deprem büyüklüğü ortalama M=4.8 ve maksimum büyüklüğü M=5.3’tür.
Bölge Bayındırlık ve İskan Bakanlığı tarafından hazırlanan Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası’nda “2. derece deprem bölgeleri” sınırı içinde kalmasına rağmen, bölgesel ölçekteki tektonik yapı, ilçenin bulunduğu konum dikkate alındığında statik ve depremsellik hesaplamalarında riski azaltmak bakımından 1. derece deprem bölgelerine ait parametrelerin kullanılması uygundur.
3 Hidrolik Yapı:
Yüzeysel su durumu: Bahçelievler sınırları içerisinde havzanın genel topoğrafik eğimine uygun olarak kuzeyden güneye doğru akan dereler bulunmaktadır. Bu dereler doğudan batıya Çırpıcı, Kocasinan ve Ayamama (Halkalı) dereleridir. Halkalı Deresi’nin beslenme alanı yaklaşık 30 km2, Çırpıcı Deresinin 20 km2 dir. İlçede devamlı akan dere yoktur. Kış aylarında ve yağışlı dönemde yüzeysel akış görülür. Thornthwaite su bilançosuna göre, Aralık ile Mayıs ayları arasında diğer aylara göre su fazlası vardır. Bölge için Florya Meteoroloji İstasyonu verilerine göre yıllık toplam sellenme 204 mm olarak hesaplanmıştır. Diğer aylarda yağışa bağlı yüzeysel akış yoktur. Söz konusu derelerde görülen akış daha çok evsel ve sanayi atıklarından oluşmaktadır. Her 3 dere yatağı da Bahçelievler Belediye sınırları içerisinde sıhhileştirilmiş durumdadır.
Yer altı Suyu Durumu:
Bölgenin temelini oluşturan Trakya Formasyonu genel olarak geçirimsizdir. Kırık veya çatlaklı kesimlerden pek az su alınabilir. Yapılan bazı sondajlarda 0.2-0.5 L/sa veya günde 15-40 m3 su alınabilmiştir. Temel kayaçlar üzerine gelen Eosen çökelleri, hidrojeolojik özellikleri bakımından çok farklı birimlerden oluşmaktadır. Resifal kireçtaşı olduğu yerlerde 5-20 L/s veya günde 400-200 m3 su, killi marnlı kireçtaşı yüzeylerinde 1-2 L/s veya günde 80-160 m3 su alınabilmektedir. Bu iki kireçtaşı arasında yer alan şeyi veya kumlu ve killi düzeylerde aşırı su çekilmesi nedeniyle su tükenmeye başlamış, bu düzeyden 0,5-1 L/s veya günde 40-80 m3 su alınabilmiştir. Miyosen istifinin en üst birimi olan Bakırköy formasyonundan 0.5-1 L/s veya günde 40-80 m3 kadar su alınabilen yerler vardır. Vadi tabanlarında yer alan alüvyon çökelleri, gevşek kum çakıl ve silt ile kilden oluşur. Genel olarak geçirimli ve gözenekli olan ancak kalınlığı nedeniyle beslenmesi ve depolaması çok az olan bu bölge, yüzeyden evsel ve sanayi atıkları ile kirlenmiş ve buna bağlı olarak nitrat-amonyak ve kolibasiline rastlanmıştır. Organik madde yüksekliği nedeniyle içime elverişsiz olan havza suyu, sulama suyu bakımından C2-S1 sınıfındandır.
4 İklim:
İlçenin iklim özelliklerini belirtmek için Florya Meteoroloji ve Gözlem Ölçüm İstasyonu değerlerinden yararlanılmıştır.
Yıllık ortalama sıcaklık 13.5 C, ortalama en yüksek sıcaklık 23.2 C ile Temmuz, ortalama en düşük sıcaklık ise 5.1 C ile Ocak aylarıdır. Genel olarak Ekim sonunda başlayan yağışlı dönem Mart sonuna kadar devam etmektedir. Kasım, Aralık ve Ocak ayları ortalamadan önemli sapmalar göstermektedir. Bu devreden sonra kurak bir döneme girilmektedir. Toplam yıllık yağışın %90’ı Kasım-Nisan, %10’u ise kurak dönemde gerçekleşmektedir. Ortalama yıllık yağış 637 mm.dir.
Ortalama en yüksek yağış 100 mm. İle Temmuz aylarında ölçülmüştür. Toplam yıllık potansiyel buharlaşma-terleme 815.9 mm.dir. En yüksek ortalama 155 mm ile Temmuz, en düşük ortalama 15.5 mm ile Ocak ayında hesaplanmıştır.
5 Bitki Örtüsü:
İstanbul metropoliten alanın doğal bitki örtüsü orman, maki ve kıyı bitkilerinden oluşmaktadır. Çatalca ve Kocaeli Yarımadasında iklim şartlarına uygun bitki toplulukları, kuzeyde nemli, güneyde kuru türler gelişmiştir. Bahçelievler’de daha önceki yıllarda bağlar, ağaçlıklar, fidanlıklar mevcutken yoğun yapılaşma nedeniyle bugün bunlar tamamen tahrip edilmiştir.
